Шумо метавонед фикр кунед, ки ҳар як қатраи борони аз осмон афтида, ё ҳар пиёлаи обе, ки шумо менӯшед мутлақо нав аст, аммо вай доимо ҳамин ҷо буд ва қисми гардиши об дар табиат аст.
Сикли об чист? Ман метавонам ба осонӣ ҷавоб диҳам - ин "ман" аст! Сикли об, ки ҳамчун давраҳои гидрологӣ шинохта шудааст, мавҷудияти ва ҳаракати обро, ки дар дохили он ва дар боло зикр карда мешавад, тасвир мекунад. Об дар ҷаҳон ҳамеша дар ҳаракат аст ва ҳамеша доимо тағйир меёбад, аз моеъ то буғ ба бозор ва боз. Сикли об барои миллиардҳо сол вуҷуд дошт ва тамоми ҳаёт дар рӯи замин аз он давом мекунад, вобаста ба кор.
Ҳамаи обҳо аз куҷо пайдо мешаванд? Заминҳои қадимтарини ҷаҳон аз заҳираҳои оҳанӣ иборат буда, тамоми маҷмӯӣ дорои об мебошанд. Вақте ки magma шурӯъ шуд, об ба фазои озод гузошта шуд. Дар тӯли вақт, муҳити зист кофӣ буд, то об метавонад дар рӯи об ҳамчун як моеъ зиндагӣ кунад. Ҳамчунин теориҳо мавҷуданд, ки баъзе аз об аз зилзила ва кометаҳо ба замин омаданд.
Сутуни об барои калонсолон ва мактабҳои миёна.
- TГардиши об дар табиат бо сабаби энергияи гармии офтоб ҷарён дорад.
- Гармии офтоб обро аз уқёнус бухор намуда ба буғи об мубаддал менамояд.
- Ин буғи ба чашм нонамоён то атмосфера боло мебарояд, ки он ҷо ҳаво хунук аст.
- Буғи об ба абрҳо конденсатсия мегардад.
- Вулқонҳо буғ мебароранд, ки абр мешаванд.
- Гардиши ҳаво абрҳоро гирди Замин мегардонад.
- Қатраҳои об якҷоя абр мешаванд, ки баъд чун барф ё борон ба Замин меборанд.
- Дар иқлими хунук, боришот барф, ях ва пиряхҳоро ба вуҷуд меоранд.
- Барф об мешаваду ба дарё ва ё уқёнус ҷорӣ мешавад, инчунин ба замин ҷаббида мешавад.
- Як қисми ях, зинаи обшавиро нагузашта, бевосита ба ҳаво бухор мешавад, (сублиматсия).
- Боришот рӯи замин ба пастиҳо ҷорӣ шуда, кӯлҳо, дарёҳо ва уқёнусҳоро бо об таъмин мекунад.
- Қисми борон ба хок ҷаббида шуда, агар чуқур равад, обҳои зеризаминиро пурра менамояд.
- Об аз кӯлҳо ва дарёҳо метавонанд ба замин полида шавад.
- Об дар зери замин аз таъсири вазн ва фишор ҳаракат мекунад.
- Оби зеризаминии ба рӯи замин наздик аз ҷониби растаниҳо истифода мешаванд.
- Қисми оби зеризаминӣ ба дарёҳо ва кӯлҳо мебароянд ва метавонанд чун чашма ба рӯи замин бароянд.
- Растаниҳо обҳои зеризаминро мегиранд ва эвапотранспиратсия мекунанд, ё онро аз баргҳои худ бухор мекунанд.
- Қисме аз обҳои зеризаминӣ бисёр чуқур мераванд ва муҳлати тӯлонӣ он ҷо мемонанд.
- Обҳои зеризаминӣ ба уқёнусҳо мегузаранд ва гардиши об дар табиатро давом медиҳанд.
Tajik Тарҷимаи: Anvar Kamolidinov
Диаграммаҳои гардиши об ва тасвирҳо:
- Overview
Шумо метавонед фикр кунед, ки ҳар як қатраи борони аз осмон афтида, ё ҳар пиёлаи обе, ки шумо менӯшед мутлақо нав аст, аммо вай доимо ҳамин ҷо буд ва қисми гардиши об дар табиат аст.
Sources/Usage: Public Domain.Сикли об чист? Ман метавонам ба осонӣ ҷавоб диҳам - ин "ман" аст! Сикли об, ки ҳамчун давраҳои гидрологӣ шинохта шудааст, мавҷудияти ва ҳаракати обро, ки дар дохили он ва дар боло зикр карда мешавад, тасвир мекунад. Об дар ҷаҳон ҳамеша дар ҳаракат аст ва ҳамеша доимо тағйир меёбад, аз моеъ то буғ ба бозор ва боз. Сикли об барои миллиардҳо сол вуҷуд дошт ва тамоми ҳаёт дар рӯи замин аз он давом мекунад, вобаста ба кор.
Ҳамаи обҳо аз куҷо пайдо мешаванд? Заминҳои қадимтарини ҷаҳон аз заҳираҳои оҳанӣ иборат буда, тамоми маҷмӯӣ дорои об мебошанд. Вақте ки magma шурӯъ шуд, об ба фазои озод гузошта шуд. Дар тӯли вақт, муҳити зист кофӣ буд, то об метавонад дар рӯи об ҳамчун як моеъ зиндагӣ кунад. Ҳамчунин теориҳо мавҷуданд, ки баъзе аз об аз зилзила ва кометаҳо ба замин омаданд.
Sources/Usage: Public Domain.Диаграммаи гардиши об дар табиатро барои мактаббачагон Ташкилоти Тадқиқоти геологии ШМА (USGS) ва Ташкилоти Ғизо ва Кишоварзии Созмони Милали Муттаҳид (FAO) тартиб додаанд.
Sources/Usage: Public Domain.Сутуни об барои калонсолон ва мактабҳои миёна.
- TГардиши об дар табиат бо сабаби энергияи гармии офтоб ҷарён дорад.
- Гармии офтоб обро аз уқёнус бухор намуда ба буғи об мубаддал менамояд.
- Ин буғи ба чашм нонамоён то атмосфера боло мебарояд, ки он ҷо ҳаво хунук аст.
- Буғи об ба абрҳо конденсатсия мегардад.
- Вулқонҳо буғ мебароранд, ки абр мешаванд.
- Гардиши ҳаво абрҳоро гирди Замин мегардонад.
- Қатраҳои об якҷоя абр мешаванд, ки баъд чун барф ё борон ба Замин меборанд.
- Дар иқлими хунук, боришот барф, ях ва пиряхҳоро ба вуҷуд меоранд.
- Барф об мешаваду ба дарё ва ё уқёнус ҷорӣ мешавад, инчунин ба замин ҷаббида мешавад.
- Як қисми ях, зинаи обшавиро нагузашта, бевосита ба ҳаво бухор мешавад, (сублиматсия).
- Боришот рӯи замин ба пастиҳо ҷорӣ шуда, кӯлҳо, дарёҳо ва уқёнусҳоро бо об таъмин мекунад.
- Қисми борон ба хок ҷаббида шуда, агар чуқур равад, обҳои зеризаминиро пурра менамояд.
- Об аз кӯлҳо ва дарёҳо метавонанд ба замин полида шавад.
- Об дар зери замин аз таъсири вазн ва фишор ҳаракат мекунад.
- Оби зеризаминии ба рӯи замин наздик аз ҷониби растаниҳо истифода мешаванд.
- Қисми оби зеризаминӣ ба дарёҳо ва кӯлҳо мебароянд ва метавонанд чун чашма ба рӯи замин бароянд.
- Растаниҳо обҳои зеризаминро мегиранд ва эвапотранспиратсия мекунанд, ё онро аз баргҳои худ бухор мекунанд.
- Қисме аз обҳои зеризаминӣ бисёр чуқур мераванд ва муҳлати тӯлонӣ он ҷо мемонанд.
- Обҳои зеризаминӣ ба уқёнусҳо мегузаранд ва гардиши об дар табиатро давом медиҳанд.
Tajik Тарҷимаи: Anvar Kamolidinov
- Multimedia
Диаграммаҳои гардиши об ва тасвирҳо: