Su döngüsü, Dünya’da suyun nerelerde bulunduğunu ve nasıl hareket ettiğini tarif eder. İnsani su tüketimi suyun depolanma yerlerini, nasıl hareket ettiğini ve ne kadar temiz olduğunu etkilemektedir. Bu etkilerin anlaşılmasıyla suyun sürdürülebilir kullanımını birlikte çalışarak sağlayabiliriz.
• Water Science School HOME • Water Cycle Diagrams
Su döngüsü nedir?
Kredi: NASA
Su döngüsü, Dünya’da suyun nerelerde bulunduğunu ve nasıl hareket ettiğini tarif eder. Su, atmosferde, yerin yüzeyinde ve altında depolanır. Sıvı, katı ve gaz hallerinde bulunabilir. Sıvı haldeki su; tatlı, tuzlu ya da bu ikisinin karışımı (acı) özelliğinde olabilir. Su, büyük veya küçük ölçekte depolandığı yerler arasında sürekli bir hareket halindedir. Su, doğal olarak ve insan etkisiyle hareket eder. İnsani su tüketimi suyun depolanma yerlerini, nasıl hareket ettiğini ve ne kadar temiz olduğunu etkilemektedir.
Havuzlar su depolar
Havuzlar suyu depolayan alanlardır. Suyun %96’sı okyanus ve denizlerde depolanır ve tuzludur. Karalarda tuzlu su, tuzlu göllerde bulunur. Sıvı haldeki tatlı su; tatlısu göllerinde, yapay rezervuarlarda yani baraj göllerinde, akarsularda ve sulak alanlarda depolanır. Donmuş ve katı haldeki su, kutuplardaki buzul örtülerinde ve yüksek dağ kuşaklarındaki vadi buzullarında, bunların yanısıra yüksek dağlar ya da kutup çevresi bölgelerde kar örtüsü olarak saklanır. Su buharı bir gazdır ve deniz ile karaların üzerinde atmosferik nem olarak bulunmaktadır. Toprak içerisinde su, donmuş halde permafrost alanlarda ve sıvı halde ise toprak nemi olarak bulunur. Yerin değişen derinliklerinde ise sıvı su kayaçların çatlak ve gözeneklerinden oluşan akifer içerisinde yeraltı suyu olarak depolanır.
Akılar suyu havuzlar arasında hareket ettirir
Kredi: Tobias Hämmer | Pixabay
Akışlar suyu havuzlar arasında hareket ettirir. Su hareket halindeyken sıvı, katı ve gaz hallerine dönüşebilir. Dolaşım, suyun deniz ve okyanuslarda çevrimini sağlarken su buharının atmosfere iletimini sağlar. Su, atmosfer ve kara-deniz ara yüzeyinde buharlaşma, terleme ve yağış ile hareket eder. Kara yüzeyinde ise suyun hareketi kar erimesi, yüzey akışı ve akarsu akışı ile sağlanır. Suyun yeraltına hareketi, sızma ve yeraltı suyu beslemesi ile gerçekleşir. Yeraltı suyu akiferler içerisinde hareket eder. Yeraltı suyunun yüzeye ve çevrime dönüşü ise doğal yollardan denize, nehirlere ve pınarlara deşarjı ile gerçekleşir.
İnsanlar su döngüsünü değiştirir
Bizler su döngüsünü değiştirmekteyiz. Nehirlerin yönlerini değiştiriyoruz. Su depolamak için barajlar yapıyoruz. Tarım ve yerleşim alanı kazanmak için sulak alanları kurutuyoruz. Nehir, göl, rezervuar ve yeraltısuyu akiferlerindeki suyu evlerimizi ve toplumumuzu beslemek için kullanıyoruz. Tarımsal ve besicilik amaçlı sulamada kullanıyoruz. Endüstriyel olarak da elektrik üretiminde, madencilikte ve su ürünleri yetiştiriciliğinde kullanıyoruz.
Ulaşılabilir su, her havuzda ne kadar su olduğuna (su miktarı) bağlıdır. Ayrıca suyun ne zaman ve ne kadar hızlı hareket ettiğine (su zamanlaması), ne kadar su kullandığımıza (su kullanımı) ve suyun ne kadar temiz olduğuna (su kalitesi) bağlıdır.
Kredi: Thomas Ehrhardt | Pixabay
İnsan faaliyetleri su kalitesini etkiler. Tarım ve şehir alanlarında gübre ve tarımsal ilaçlar sulama ve yağış ile akarsu ve yeraltı suyuna taşınır. Enerji santralleri ve fabrikalar ısıtılmış soğutma sularını ve kirletilmiş suları nehirlere geri verirler. Yüzey akışı kimyasalları, çökel atıkları ve atık suyu akarsular ile göllere taşır. Bu kaynakların akış yönünde kalan alanlarda kirletilmiş sular, zararlı alg patlamalarına, salgın hastalıklara neden olarak habitata zarar verir.
Su döngüsü ve iklim değişikliği
İklim değişikliği su döngüsünü etkilemektedir. İklim değişimi aynı zamanda su kalitesini, miktar ve zamanlaması ile birlikte kullanımını da etkilemektedir. Deniz ve okyanusların asitlenmesini arttırmakta, deniz seviyesinin yükselmesine ve aşırı hava olaylarına neden olmaktadır. Bu etkilerin anlaşılmasıyla suyun sürdürülebilir kullanımını birlikte çalışarak sağlayabiliriz.
Su Çevrim Diyagramları
Su Döngüsü (PDF | PNG) Doğal Su Döngüsü (PDF | JPG) Çocuklar için Su Döngüsü (PDF | JPG)
Su döngüsü, Dünya’da suyun nerelerde bulunduğunu ve nasıl hareket ettiğini tarif eder. İnsani su tüketimi suyun depolanma yerlerini, nasıl hareket ettiğini ve ne kadar temiz olduğunu etkilemektedir. Bu etkilerin anlaşılmasıyla suyun sürdürülebilir kullanımını birlikte çalışarak sağlayabiliriz.
• Water Science School HOME • Water Cycle Diagrams
Su döngüsü nedir?
Kredi: NASA
Su döngüsü, Dünya’da suyun nerelerde bulunduğunu ve nasıl hareket ettiğini tarif eder. Su, atmosferde, yerin yüzeyinde ve altında depolanır. Sıvı, katı ve gaz hallerinde bulunabilir. Sıvı haldeki su; tatlı, tuzlu ya da bu ikisinin karışımı (acı) özelliğinde olabilir. Su, büyük veya küçük ölçekte depolandığı yerler arasında sürekli bir hareket halindedir. Su, doğal olarak ve insan etkisiyle hareket eder. İnsani su tüketimi suyun depolanma yerlerini, nasıl hareket ettiğini ve ne kadar temiz olduğunu etkilemektedir.
Havuzlar su depolar
Havuzlar suyu depolayan alanlardır. Suyun %96’sı okyanus ve denizlerde depolanır ve tuzludur. Karalarda tuzlu su, tuzlu göllerde bulunur. Sıvı haldeki tatlı su; tatlısu göllerinde, yapay rezervuarlarda yani baraj göllerinde, akarsularda ve sulak alanlarda depolanır. Donmuş ve katı haldeki su, kutuplardaki buzul örtülerinde ve yüksek dağ kuşaklarındaki vadi buzullarında, bunların yanısıra yüksek dağlar ya da kutup çevresi bölgelerde kar örtüsü olarak saklanır. Su buharı bir gazdır ve deniz ile karaların üzerinde atmosferik nem olarak bulunmaktadır. Toprak içerisinde su, donmuş halde permafrost alanlarda ve sıvı halde ise toprak nemi olarak bulunur. Yerin değişen derinliklerinde ise sıvı su kayaçların çatlak ve gözeneklerinden oluşan akifer içerisinde yeraltı suyu olarak depolanır.
Akılar suyu havuzlar arasında hareket ettirir
Kredi: Tobias Hämmer | Pixabay
Akışlar suyu havuzlar arasında hareket ettirir. Su hareket halindeyken sıvı, katı ve gaz hallerine dönüşebilir. Dolaşım, suyun deniz ve okyanuslarda çevrimini sağlarken su buharının atmosfere iletimini sağlar. Su, atmosfer ve kara-deniz ara yüzeyinde buharlaşma, terleme ve yağış ile hareket eder. Kara yüzeyinde ise suyun hareketi kar erimesi, yüzey akışı ve akarsu akışı ile sağlanır. Suyun yeraltına hareketi, sızma ve yeraltı suyu beslemesi ile gerçekleşir. Yeraltı suyu akiferler içerisinde hareket eder. Yeraltı suyunun yüzeye ve çevrime dönüşü ise doğal yollardan denize, nehirlere ve pınarlara deşarjı ile gerçekleşir.
İnsanlar su döngüsünü değiştirir
Bizler su döngüsünü değiştirmekteyiz. Nehirlerin yönlerini değiştiriyoruz. Su depolamak için barajlar yapıyoruz. Tarım ve yerleşim alanı kazanmak için sulak alanları kurutuyoruz. Nehir, göl, rezervuar ve yeraltısuyu akiferlerindeki suyu evlerimizi ve toplumumuzu beslemek için kullanıyoruz. Tarımsal ve besicilik amaçlı sulamada kullanıyoruz. Endüstriyel olarak da elektrik üretiminde, madencilikte ve su ürünleri yetiştiriciliğinde kullanıyoruz.
Ulaşılabilir su, her havuzda ne kadar su olduğuna (su miktarı) bağlıdır. Ayrıca suyun ne zaman ve ne kadar hızlı hareket ettiğine (su zamanlaması), ne kadar su kullandığımıza (su kullanımı) ve suyun ne kadar temiz olduğuna (su kalitesi) bağlıdır.
Kredi: Thomas Ehrhardt | Pixabay
İnsan faaliyetleri su kalitesini etkiler. Tarım ve şehir alanlarında gübre ve tarımsal ilaçlar sulama ve yağış ile akarsu ve yeraltı suyuna taşınır. Enerji santralleri ve fabrikalar ısıtılmış soğutma sularını ve kirletilmiş suları nehirlere geri verirler. Yüzey akışı kimyasalları, çökel atıkları ve atık suyu akarsular ile göllere taşır. Bu kaynakların akış yönünde kalan alanlarda kirletilmiş sular, zararlı alg patlamalarına, salgın hastalıklara neden olarak habitata zarar verir.
Su döngüsü ve iklim değişikliği
İklim değişikliği su döngüsünü etkilemektedir. İklim değişimi aynı zamanda su kalitesini, miktar ve zamanlaması ile birlikte kullanımını da etkilemektedir. Deniz ve okyanusların asitlenmesini arttırmakta, deniz seviyesinin yükselmesine ve aşırı hava olaylarına neden olmaktadır. Bu etkilerin anlaşılmasıyla suyun sürdürülebilir kullanımını birlikte çalışarak sağlayabiliriz.
Su Çevrim Diyagramları
Su Döngüsü (PDF | PNG) Doğal Su Döngüsü (PDF | JPG) Çocuklar için Su Döngüsü (PDF | JPG)